Actueel in Beeld

Haagpad van Herdenking

BUITENVELDERT - Vanmorgen besloot ik zomaar eens lekker te gaan trimmen in het Amsterdamse Bos, waar ik alweer bijna zo’n twaalf jaar niet meer was geweest. Dankbaar om de geuren die ik mocht opsnuiven en met het besef dat ik in alle vrijheid en blijheid daar aan het trimmen was, liet ik mij leiden door de ‘toevallige’ samenhang van kruispunten en paden. Ik wilde natuurlijk niet te veel afdwalen, maar ik besloot mij ook niet angstvallig te verzetten tegen deze goddelijke route. En als in een magisch labyrint kwam ik uit op Het Nationaal Dachau Monument. Op dat moment waren de organisatoren net bezig met de voorbereidingen van de jaarlijkse herdenking van de bevrijding (29 april 1945) van het nazi-concentratiekamp Dachau. Ik deed keurig mijn pet af en uitzwetend raakte ik aan de praat met een van hen. Frank Houben, wiens grootvader ook was gedeporteerd naar Dachau.

“Het is niet zozeer dat je de oorlog wil gedenken”, vertelde Houben. “Maar dat we erbij stilstaan dat we in vrijheid en vrede leven. Iets wat niet zo vanzelfsprekend is.” En dat sprak mij wel aan. Hoewel ik altijd al van mijn vrijheid hield, besef ik als geen ander met grote zekerheid dat vrijheid ons grootste goed is. Wellicht groter dan het (aardse) leven zelf.

Wat is een leven zonder vrijheid? Wat is een leven van knechting en onderwerping? Wat is een leven van verslaving aan wat dan ook? filosifeerden Houben en ik.

Hoewel ik al een ruim rondje bosbaan erop had zitten, ben ik toch nog in hoog tempo naar huis teruggetrimd. Nog eens zo’n vijf kilometer. Heb snel een douche genomen en ben weer op de fiets teruggegaan om de herdenking, die om twaalf uur begon, bij te wonen. Het gesprek met Houben was te inspirerend om dit te laten lopen. Dit zijn de momenten die het gemeenschapsleven zin geven. Bovendien werd onderstreept dat ik me weer in topconditie bevind.

De kern van het monument is een pad van 60 meter Belgisch blauwsteen en het is ongelijk. Symboliserend de “moeilijkheden” die gevangenen in concentratiekamp Dachau hebben ondergaan: “ongelijke wegen en ondeugdelijk schoeisel”. Op de tegels zijn 500 namen gegraveerd van concentratiekampen in Europa waarheen (Nederlandse) joden en verzetsstrijders werden gedeporteerd. “Maar het waren er meer”, vertelt Houben. Bekende concentratiekampnamen zoals Dachau, Sobibor en Treblinka, maar ook minder bekende zoals Hirschberg, Jesau en Frankfurt am Main. Uiteraard niet onbekend voor slachtoffers en nabestaanden.

Ik vond het bemoedigend dat ook de jeugd goed vertegenwoordigd werd door leerlingen van De Merkelbachschool. En het mooie ook nog: multicultureel van samenstelling. Want uiteindelijk herdenken we menselijk leed. Zoals een dochter van een gevangene die Dachau nipt niet overleefde, zei: “Jongeren moeten beseffen wat oorlog, terreur, discriminatie en uitsluiting voor gevolgen kunnen hebben.”

Het monument is aangelegd in december 1996, een half jaar nadat ik – uit zelfbevrijding – remigreerde naar Suriname. Met recht een inspirerende kennismaking. Geen toeval dat mijn gemoedstoestand van ‘vrijheid en blijheid’ mij erheen heeft geleid.